LATİNCE ADI: Crocus Sativus

TANIMI:
Safran çiçeiğinin tepeciğidir.Akdeniz ülkesinde yetişir.Baharda çiçek açar.Bu bitkin çiçekleri toplanır.Tepecikleri kurutulur.Dünyanın her tarafında kullanılmakla birlikte Avrupa’da çok daha yaygın tüketilir.Eritildiğinde koyu sarı bir renk verir.Zeytinyağında hiç erimez.Hileli olup olmadığını kontrol etmek için zeytinyağında denenir.Nefis kokusu ve yemeklere verdiği renk için aranır.

Safran, soğan ile üreyen bir bitkidir. Toprak üstü kısmı tek yıllık, toprak altı kısmı çok yıllıktır. Toprak altındaki soğan kısmı üç yıl süresince her yıl filiz vererek yeni bitkiyi oluşturur. Yeni bitki çiçek verdikten ve gelecek yılın soğanını oluşturduktan sonra, toprak üstündeki kısmı kurur. Soğan kısmı, küre şeklinde, üstten ve alttan hafif basık, çevresi kahverengi kabuklarla örtülmüş durumda, büyüklüğü 2-4 cm çapındadır. Toprak üstündeki kısmında, bitkinin iğne şeklinde, ince uzun yaprakları bulunmaktadır. Çiçeklenme, Ekim ayının üçüncü veya dördüncü haftasından başlayarak 15 Kasım'a kadar sürmektedir. Her bir bitkiden ortalama 7-8 adet çiçek alınmaktadır. Bitki boyu 20-25 cm kadardır. Literatür verilerine göre, bitki boyunun 50 cm kadar olabildiği belirtilmektedir. Çiçekler viyole (mor) renkli olup, zambağa benzemekle birlikte, daha çok lale büyüklüğündedir.

KULLANILDIĞI YERLER:
Etlerde,safranlı pilav ve dolma içlerinin hazırlanmasında ve ekmeklerde kullanılır.Yurdumuzda özellikle zerde yapımında yararlanılmaktadır.Safran pahalı olduğu için zendeful olarak bilinen bitkinin kök ve saplarından safranı andıran ve hint safranı da denilen boyalı bir madde elde edilir ki bu safran baharat yerine kullanılabilir.Renk ve koku vermek amacıyla hazırlanan yiyeceklerde kullanılır.
Toz halinde yiyeceklerin hazırlanması sırasında ilave edilen bir baharattır.

SAFRANIN FAYDALARI: Safran acı tadıyla iştah açıcıdır. Sinirleri uyarıcı etkisi ile vücuda dinçlik ve kuvvet verir. Sinir zayıflığını giderir. Kokusu yatıştırıcı ve rahatlatıcıdır. Ateşi düşürür ve öksürüğü keser. Bu özelliği ile özellikle astım ve bronşitte faydalıdır. Safranın karaciğer hastalıklarında da faydası görülür. Ciltteki kaşıntıları ve sivilceleri giderir. Rahim kaslarını uyararak adet söktürücü etki gösteren safran, bu özelliği ile düşüğe de sebep olabileceği için hamileler tarafndan kullanılmamalıdır. Adet sancılarını azaltmakta da etkilidir. Diş etlerini kuvvetlendirir ve dişeti ağrılarını azaltır. Uyarıcı etkisi ile cinsel isteği de arttırır.

SAFRANA YAPILAN HİLELER
1-Safran tepecikleri içerisine başka bitki parçaları koymak suretiyle.Tüm haldeki ve toz edilmiş safrana başlıca Carthamus tinctorius ( aspir, yalancı safran ) çiçekleri, Zeamaydis stigmaları, Curcuma longa rizomları, sarı mantarlar veya safranın tepeciği alınmış dişicik boruları katılmaktadır. Aspir çiçekleri ile yapılan hile en yaygın olanıdır. Ülkemizde de baharatçılarda safran diye satılan ürünün büyük bir çoğunluğu yağ emdirilmiş aspir çiçeğidir.
2-Boyanmış organik maddeler, et lifleri, domuz yağı, nişasta, balmumu, elma veya diğer şuruplar ve yağlar. Balmumunun bizde kullanıldığını ve safran ihracatımızı olumsuz yönde etkilediğini yukarıda belirtmiştik.
3-Tebeşir, zımpara, sodyum sülfat, ince kum gibi inorganik maddeler
4-Boyası alınmış ve kimyasal boyalarla tekrar boyanmış safran tepeciklerinin tekrar kullanılması.