Clupeiformes Clupeidae

Sprattus sprattus

Clupeidae familyasından olan çaça balıkları ılıman ve az soğuk olan denizlerde yaşarlar. Orta ve üst sularda büyük sürüler halinde dolaşıp zaman zaman dibe yakın gezerler. Denizlerimizde bulunan türünün bilimsel adı Sprattus sprattus'tur. Çaçaların ortalama boyları 7-8 santim olmasına rağmen Kuzey Batı Karadeniz'de 12-13 santime ulaşanlarına rastlanır.

Genellikle Karadeniz'de bulunan çaça balıkları ocak ayında sürüler halinde istanbul Boğazı'na girip oradan da Marmara'ya geçerek göçlerini tamamlarlar. Mayıs ayında ise Marmara'dan istanbul Boğazı'na ve Karadeniz'e çıkış yaparlar. Soğuk sulara dayanıklı olduklarından Marmara'ya en son göç eden balıklardandır.

Çaça balığı yanlarından yassı olup, füze biçimindedir. Pulları iri olup gövdesine iyice intibak etmemiştir. Sürü halinde giderlerken ani dönüş yaptıklarında suyun içinde dahi pul dökebilir. Alt çenesi üst çenesine doğru kıvrık, küçük bir ağzı vardır. Dişleri yoktur. Çaça balığının gözleri irice, kafası ise gövdesine göre normal büyüklüktedir. Sırtı lacivert, mavimsi ve yeşil, yanları gümüşi, karnı ise beyazdır. Sırt yüzgeci tektir. Göğüs, karın ve anüs yüzgeçleri küçüktür. Kuyruk yüzgecinin büyüklüğü gövdesiyle orantılıdır. Yapı itibariyle narindir ve pelajik balıkların en küçüklerindendir.

Çaçaların yüzme keseleri vardır, yanal çizgileri belirgindir. Palamut, uskumru, lüfer gibi balıklara kolay yem olan çaça balıkları, iri bir balık görünümü verebilmek için birbirlerine çok yakın yüzerek kendilerini korumaya çalışırlar. Kendilerine yapılan bir saldırı anında suya küme halinde pul bırakıp saldıran balığı yanıltmaya çalışırlar.

Çaaça balığının özel avcılığı yapılmaz. Buna karşı denizlerde ekonomik değeri çok yüksek olan uskumru, palamut, torik gibi balıklar için yem değeri vardır. Kuzey Avrupa ülkelerinde konservesi çeşitli isimlerle pazarlanır

Çaça balığının eti lezzetlidir. Izgarası nefis olur. Ayrıca temizlendikten sonra üçü, dördü bir arada yumurtalı bulamaca batırılıp tavası yapılır.