Buğulama

Balık Türü : Dil
Familya : Soleidae
Latincesi : Solea solea
İngilizcesi : Commen sole
Yaygın Kullanım : Eğri ağızlı, Uzun burunlu balık.

Vücut oval, çok fazla yassılaşmış, ağız küçük ve asimetrik, gözleri sağ tarafta, gözlü taraf, kahverengi yeşil, ya da kahverengi siyah beneklerle süslü, sağ göğüs yüzgecinin ucunda siyah benek vardır. Üst tarafındaki göğüs yüzgecinin üstü başlangıç noktasına kadar ulaşan siyah lekelidir.

Balık Türü : Karagöz
Familya : Sparidae
Latincesi : Diplodus vulgaris
İngilizcesi : Two banded bream
Yaygın Kullanım : Karakulak, Kaçıkorya

Vücut oval ve yanlardan yassılaşmıştır. Sırt ve yanlar gri renklidir. Vücutta baştan kuyruğa doğru 7-8 adet koyu renkli bant, kuyruk sapında ve solungaç kapağının arkasında koyu siyah leke bulunur.

Balık Türü : Çipura
Familya : Sparidae
Latincesi : Sparus auratus
İngilizcesi : Sea bream
Yaygın Kullanım : Çipura, Alyanak, Mendik küçüklerine Lidaki denir.

Vücut oval, yanlardan yassılaşmış, baş küt, dudaklar kalın, sırt gri, koyu gümüşi renktedir. Solungaç kapağında siyah ve kırmızımtırak bir leke vardır. İki gözün arasında V şeklinde altın renkli bant bulunur. Solungaç kapakçıklarının kenarı pas renklidir.

Balık Türü : Tekir
Familya : Mullidae
Latincesi : Mullus surmuletus
İngilizcesi : Red mullet
Yaygın Kullanım : Çuka tekiri

Vücudu yuvarlak olup, başın altında bir çift bıyık bulunur. Büyük olan başın uzunluğu, yüksekliğinden fazladır ve baş profili eğimlidir. Birinci sırt yüzgecinde boyunca sarı ve kırmızımsı renkli bantlar bulunur. Vücut rengi kırmızı veya pembemsidir. Barbunyadan burnunun oval, kafasının daha uzun, ağzın göz hizasına ulaşmayışı, göz çukuru altında sadece iki adet pul bulunuşu, vücudun alt yanından uzunlamasına sarı bantlar ve birinci sırt yüzgecinde siyah noktalar olması ile ayrılır.

Balık Türü : Barbunya
Familya : Mullidae
Latincesi : Mullus barbatus
İngilizcesi : Striped mullet
Yaygın Kullanılan isimleri : Asıl Barbunya, Kepez Barbunyası, Çalı Barbunyası, Sultan Balığı.

Vücut yanlardan basık, oval şekilde baş irice yandan görünüşü buruna doğru yuvarlak, alnı dikey, yüzgeçleri sarı, vücudu pembe-kırmızı, baş, vücut büyük, kolayca dökülebilen pullarla kaplı, alt çenenin altında uzunca iki bıyığı vardır. Alt çenede diş yoktur. Yan çizgisi aralıksız ve düzdür. Dorsal yüzgeç renksiz veya düz renklidir. Barbunya balığı Tekir balığından burnunun hemen dik oluşu, ağzın göz hizasına ulaşması, göz çukuru altında üç adet pul bulunması, vücudunun yanları, ilk sırt yüzgecinin bantsız oluşu ile ayrılır.

Balık Türü : Palamut
Familya : Scombridae
Latincesi : Sarda sarda
İngilizcesi : Atlantic bonito, Pelamid
Yaygın Kullanım : Torik, Altıparmak, Peçuta

Uskumru torik ve orkinosu içeren bir familyadandır. Sürüler halinde yaşayan pulsuz siyah etli bir göçmen balıktır. Sırtı çizgili karnı gümüş rengindedir.

Uzunluğu 1 metreye kadar varır. Bu familyanın çeşitleri bütün denizlerimizde görülmekle birlikte en lezzetlileri karadeniz ve marmarada avlanılan tipleridir. Karadeniz ve marmara palamutunda baştan kuyruğa doğru muntazam çizgiler halinde giden dördü koyu üçü açık menevişli 7 adet band bulunur. Egede yaşayan tombik benekli orkinos ve yazılı orkinos isimleri alan yakın akrabasında ise sırttan karına doğru dalgalar halinde yine en az 16 adet alacalı bant ile karın civarında en az üç adet siyah benek bulunur.

Türkiye genelinde; Karadeniz’ de 247 tür, Marmara Denizin’ de 200 tür, Akdeniz’ de ise 285 tür balık yaşamaktadır. Tüm denizlerimizdeki balık türleri yaklaşık 350 dolayındadır. Ege ve Akdenizdeki balıkların bir bölümü 1876’ da Süveyş kanalının açılmasıyla Hint Okyanusundan gelerek kıyılarımıza yerleşmişlerdir.

"Deniz Balıkları" kitabımızda bu doğal zenginliğimizin bir kısmına göz atacağız. Balıkları tanırken aynı zamanda hangi balık nasıl yenmelidir sorusuna cevap bulmaya çalışacağız.

Su ürünleri; bağ dokusunun az, su miktarı çok doymamış yağ asitlerinin yüksek miktarda olması ve çevresel faktörlerden kolay etkilenmesi nedeniyle çok çabuk bozulan bir besin maddesidir. Bu nedenle balık alırken tazeliğini çok iyi kontrol etmek gerekir.

Taze balığın görünüşü son derece canlı olur, gözleri parlak ve dışa bombelidir. Balık tazeliğini yitirmeye başlayınca gözleri buğunlanır ve içeri çöker.

1. Kafatası
2. Alt çene
3. Omurga
4. Sırt yüzgeç bağlantıları
5. Sırt yüzgeç kılçıkları
6. Beyin
7. Omurilik
8. Göz
9. Burun boşluğu
10. Mide
11. Yüzme kesesi
12. Karaciğer
13. Safrakesesi
14. Böbrek-idrar yolu
15. Yumurtalık
16. Vücut
17. Kalp
18. Solungaç arterleri
19. Solungaç aralıkları
20. Aort

Pulsuz ve küçük boydaki balıkları temizlerken bıçağa gerek yoktur. Balığı sol avucunuzun içine alıp sağ elinizin işaret ve baş parmağı vasıtasıyla balığın kafasını kopararak ve sonra baş parmağınızı karnına sokup yararak temizleyebilirsiniz. Ardından bol suyla iyice yıkamanız gerekir. Balıkları kılçıklı bırakabileceğiniz gibi, pişireceğiniz yemeğe veya kendi arzunuza bağlı olarak fileto da çıkarabilkirsiniz.

Fesleğen : Yengeç, istakoz ve karides gibi kabuklu deniz ürünlerinden yapılan yemeklerde kullanılır.
Defne yaprağı : Her çeşit balık buğulamalarında, haşlamalarda, balık şişte kullanılır

Zencefil : Şark usulü bütün balık yemeklerinde, kavurmalarda, istakozda, sos yapımında, midyede kullanılır.
Köri : Uzakdoğu balık yemeklerinde, zencefile alternatif olarak kullanılır.

Mercanköşk : Balık yanında sunulan tereyağında, soslarda ve dolmalarda kulanılır.

Hardal : Toz halinde, güveçlerde ve yengeçle kullanılır.

Av yasağının 1 Eylül’de sona ermesiyle başlayan balık sezonuyla birlikte tezgahları süsleyen birçok balık türü, pişirilmelerindeki püf noktalarıyla tüketicilerin damak tadını artırıyor.

Trabzon’da balık lokantası sahibi Fevzi Çimşit, “Fevzi Hoca’dan Balıklarımız ve Doğal Tatları” isimli kitabında, tüketicinin öncelikle satıcıdan balığı alırken dikkatli olmasını ve balığın lezzetli, besleyici ve sağlıklı olabilmesi için tazeliğinin önem taşıdığını söyledi.

Taze balığın gözlerinin parlak, solungaçlarının canlı ve kırmızı olduğunu belirten Çimşit, diğer tazelik özelliklerini şu şekilde sıraladı:
“Pulları derisine yapışık, eti sıkı ve sert olur. Balığın kokusuna dikkat edilmelidir. Başından tutup kaldırdığınızda bıçak gibi dimdik durur. Pişirme aşamasında da tazeliği anlaşılabilir. Taze balık pişirildiği sırada kuyruğu havaya doğru kalkar, gövdesinde kıvrılma ve çatlamalar oluşur, Kılçığı kolay çıkar, kırılmaz ve kılçık altı eti beyaz olur.”